De magie van radicaal eerlijk zijn: ”Gestalt en de paradox van verandering”

Wat zou moeten zijn, is niet.
Daaruit kun je dan ook geen groei verwachten.
Bruno Paul de Roeck

Veel mensen die zich aanmelden om in therapie te gaan, koesteren de wens om te veranderen: “Ik zou gelukkiger zijn als ik minder bang was, minder gevoelig, minder snel boos, slimmer, minder impulsief..,” en ga zo maar door. Het is een natuurlijke drang om te groeien en te evolueren en natuurlijk zijn deze verlangens begrijpelijk en legitiem.
Echter, vaak proberen we deze veranderingen in onszelf te forceren. We streven vaak naar een onrealistisch ideaalbeeld en hebben daarbij de neiging onszelf te veroordelen voor wat niet binnen het plaatje past. We streven naar iets wat we niet zijn maar zouden moeten zijn.
Ook om je eigen verlangen om te veranderen te ondersteunen is het belangrijk te begrijpen dat deze manier van streven verandering en groei juist in de weg kan staan. Want wat -niet is- of niet echt is, kan namelijk niet groeien.

Met aanzienlijke moeite en toewijding kunnen we onszelf trainen om ander gedrag aan te nemen en nieuwe vaardigheden te verwerven. Natuurlijk kunnen we nieuwe gewoonten en vaardigheden aanleren. Dit kan echter voorbijgaan aan de diepere redenen achter ons ‘ongewenst’ gedrag. Vaak liggen daar diepgewortelde angsten en verlangens onder verborgen. Deze diepere emoties kunnen niet worden opgelost door te streven, te overtuigen, te dwingen, te veroordelen of een ideaalbeeld na te jagen.

Dit is de kern van wat in de Gestalt-therapie wordt samengevat in de “paradoxale theorie van verandering”: In plaats van krampachtig te proberen een idee of een ideaalbeeld na te streven, is het veel effectiever om doordrongen te raken van wie we werkelijk zijn en besef te krijgen van hoe onze innerlijke wereld en de wereld daarbuiten een interactie met elkaar aangaan. Alleen als we radicaal eerlijk durven te zijn over onszelf, kunnen we onze diepste behoeften begrijpen en keuzes maken die daarmee in overeenstemming zijn.
In Gestalt-therapie zijn we dus niet bezig om onszelf te ‘repareren’ of onszelf te ‘verbeteren’. Juist door stil te staan bij wie we werkelijk zijn, maken we ruimte vrij om verandering te laten gebeuren. En inderdaad, daar komt een beetje magie bij kijken 😊.

Met andere woorden, groei ontstaat niet vanuit hetgeen ontbreekt of niet is, maar vanuit wat er al wel is: jou, precies zoals je bent. Hoewel dit misschien tegenstrijdig en onnatuurlijk lijkt, is de essentie ervan makkelijk te begrijpen, maar nog niet eenvoudig in de praktijk te brengen. Steeds meer jezelf worden is een langdurig en soms pijnlijk proces, maar wat dat je uiteindelijk oplevert, is absoluut de moeite waard.

De “paradoxale theorie van verandering” herinnert ons eraan dat persoonlijke groei begint met zelfacceptatie en bewustwording. Het is pas als we onszelf omarmen zoals we zijn, dat we echte transformatie en welzijn kunnen ervaren.

Bronnen:
Beisser, A. (1971). The Paradoxical Theory of Change. In: Fagan, J. & Sheppard, I. (Eds), Gestalt Therapy Now. New York, Harper & Row, p. 77-80.
Roeck, B.P. de (2004). Recepten om in de puree te raken. Doe-het-zelf therapie. Haarlem, De Toorts BV.